LEEUWARDEN – In wijkcentrum Bilgaard zijn donderdag de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar verschillen in regelingen voor minima in de achttien Friese gemeenten. De financiële steun die gemeenten aan hulpvragers verlenen, kan sterk verschillen, tot meer dan 1800 euro per jaar voor een gezin.
Opdrachtgever van het onderzoek was netwerkorganisatie Fries Financieel Fundament (FFF), de uitvoering werd verzorgd door onderzoekers Saskia Hoogstra en Mandy Bosma van Planburo Fryslân. In haar openingswoord zei voorzitter Marja van der Meer van het FFF, tevens wethouder in de gemeente Waadhoeke, dat het de ambitie van het FFF is om naar aanleiding van het onderzoek te bezien of het mogelijk en wenselijk is om voor een aantal voorzieningen één regeling in de Friese gemeenten te treffen.
De zaal was met zo’n zestig raadsleden, vertegenwoordigers van sociaal-maatschappelijke organisaties en ‘ervaringsdeskundigen’ (minima) goed gevuld. Bosma legde uit dat een aantal steunregelingen ,,zeer complex” is. Er is voor gekozen om het perspectief van de inwoner voorop te zetten: van welke regelingen kan hij gebruik maken, en hoe verschilt dat bij sommige regelingen van gemeente tot gemeente?
Centraal stonden de aanvullende minimavoorzieningen waar de gemeente een rol in speelt. Welk aanbod is er, welke voorwaarden gelden om er toegang toe te krijgen, welke vergoedingen worden uitgekeerd? Hoogstra: ,,Hier maken gemeenten gebruik van hun eigen beleidsruimte.”
Vreemde verschillen
Dat kan leiden tot vreemde verschillen. In het onderzoeksrapport van Planburo Fryslân worden die toegelicht aan de hand van vier gemeenten (Achtkarspelen, De Fryske Marren, Leeuwarden en Weststellingwerf) en enkele fictieve voorbeeldminima van wie de financiële en gezinssituatie wordt geschetst. In de ene gemeente is voor sommige regelingen bepaald dat aanvragers op maximaal 100 procent van de bijstandsnorm moeten zitten, in de andere gemeente is bijvoorbeeld 130 procent het maximum.
Maximale verschillen tussen gemeenten lopen van 445 tot 1824 euro per jaar per huishouden. Vergelijkbare conclusies werden eerder getrokken door onder meer het Sociaal Planbureau Groningen, en landelijk door de FNV, het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA en de Commissie Sociaal Minimum. Het gaat dan om het beroep dat wordt gedaan op bijvoorbeeld de individuele inkomenstoeslag, de bijzondere bijstand, studietoeslag, zorgverzekeringen, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, de energietoeslag en diverse participatieregelingen.
De inzet van het FFF is, naast kennisdeling, duidelijk te maken dat verschillen in gemeentelijk beleid op deze terreinen mogelijk als onrechtvaardig kunnen worden beschouwd. Astrid de Bue van het FFF: ,,Ik zou het liefst één loket hebben voor alle regelingen in iedere gemeente. Het is allemaal zo ingewikkeld en dat zou niet zo mogen zijn. Hoe gaan we een begin maken? Daar wil het FFF graag de schouders onder zetten. En dan zijn we best wel een beetje activistisch.”
Visvergunning
Vanuit de zaal klonken gemengde reacties. Weten de mensen wel voldoende waar ze recht op hebben? Moet de behoefte aan steunmaatregelen niet centraal staan? Is gebrek aan transparant beleid niet het struikelblok? Zitten de grote verschillen juist niet in de ‘kleinere’ voorzieningen die nu (nog) niet zijn onderzocht? Welke verschillen zijn wenselijk en welke niet?
Men signaleerde behoefte aan maatwerk, maar vond ook dat er meer rechtvaardigheid nodig is. Zo heeft elk gezin een wasmachine en een koelkast nodig, maar een beroep op de bijzondere bijstand om een visvergunning te krijgen leek de zaal wat overdreven. Ook werd opgemerkt dat het belangrijk is om oorzaken van hulpvragen te bestrijden. Een gezin dat kampt met hoge energiekosten kun je bijvoorbeeld helpen met het isoleren van hun woning.
Bosma vond: ,,Er ontstaat hier een genuanceerd beeld, dat vind ik wel mooi.” De Bue hield vol: ,,Een deel van de voorzieningen geldt voor alle mensen. Op die gebieden zouden de Friese gemeenten meer met elkaar kunnen optrekken.”
<FD.06.09.2024>
