Leeuwarden – De bouw van de grote Leeuwarder wijk Middelsee komt eindelijk op stoom. De opstart was lastig, maar de ene na de andere ontwikkelaar begint nu met bouwen. Volgend jaar wonen er ineens honderden mensen.
De woningkrapte speelt al jaren. Toch kwam de bouw in Middelsee moeizaam op gang, toen ontwikkelaars met hun plannen kwamen. In 2022 zat er een dipje in de woningmarkt en dit leidde tot een patstelling tussen voorzichtige verkopers en afwachtende kopers.
Grootste nieuwbouwwijk
Ontwikkelaars wilden pas beginnen met bouwen als 70 procent van hun project verkocht was. Veel kopers waren alleen bereid om een contract te tekenen als ze zeker wisten dat de bouwstart in zicht kwam.
Dit jaar werd er een kentering zichtbaar: het ene na het andere bouwproject krijgt nu groen licht. De opluchting is groot op het gemeentelijke projectbureau Middelsee-De Zuidlanden. ,,We zijn hier heel blij mee”, zegt projectdirecteur Ronald van Asselt.
Middelsee is de grootste nieuwbouwwijk van Friesland: er verrijzen ruim 3200 woningen in het gebied tussen de Overijsselselaan en het spoor Leeuwarden-Heerenveen. De bebouwing krijgt een stedelijke uitstraling, heel anders dan de ‘dorpse sfeer’ van Techum en de andere buurtschappen in het oostelijker gelegen stadsdeel De Zuidlanden.
‘Stroom is probleem’
Op dit moment wonen er circa honderd mensen. ,,De Loodswoningen en de Woonspods zijn al bewoond”, zegt Judy Abercrombie van het projectbureau. Deze 56 woningen staan in Havenstêd, het noordelijke gebied langs het Van Harinxmakanaal.
Iets westelijker wordt sinds 2022 gebouwd aan het Huis aan de Haven: een gebouw van acht lagen met negentig appartementen. In juni werd het hoogste punt bereikt, de oplevering staat in de herfst gepland.
Bedoeling is om de begane grond te verhuren aan bedrijven, maar er ligt nog een belemmering: ,,We hebben gekeken naar horeca, maar het grootste probleem is de stroom.” Liander heeft voor woningen nog wel ruimte op het elektriciteitsnet, maar aansluitingen voor grotere afnemers zijn moeilijk te krijgen.
Nog westelijker langs het water komt ook de bouw van Haveneiland in zicht: het gaat om 41 laagbouwhuizen, waarvan het merendeel al is verkocht. Er verrijst op termijn ook een opvallend zevenlaags complex met 32 luxeappartementen, waarvan de voorverkoop deze zomer is begonnen.
Nabij Havenstêd zie je drie andere voltooide gebouwen met een openbare functie: het Fries Landbouwmuseum in een oude boerderij, hiernaast basisschool IKC Middelsee en iets noordelijker het infocentrum met een houten uitkijktoren.
Vanaf het havengebied loopt de nieuw uitgegraven Middelseefeart zuidwaarts door de rest van de wijk. Op de oever is al een rij huizen in aanbouw te zien: dit zijn de zogeheten waterwoningen van het project Wetter Wenje, die het afgelopen jaar vlotjes werden verkocht.
Opknippen van bouwblokken
Dit centraal gelegen wijkdeel heet Wetterstêd. Het heeft een grote variatie aan deelbuurtjes, waarvan de bouw nu op gang komt. Sommige van deze projecten werden in 2022 en 2023 al opgestart, maar de verkoop stokte.
Er dienden zich wel kopers aan, maar de benodigde 70 procent werd telkens niet gehaald. De gemeente ging in overleg met de ontwikkelaars. Vaak zat de oplossing in het opknippen van de bouwblokken, zegt Van Asselt. Bij een blok van tien woningen is het nu eenmaal makkelijker om 70 procent te verkopen dan bij twintig of dertig huizen.
Opknippen van een groot aansluitend huizenblok is lastig. Dan werd gekeken naar de toevoeging van stegen of andere trucs om toch vast een deel te kunnen bouwen. Dit blijkt te werken: ,,Zo wordt er straks begonnen met het zuidelijke deel van Tolvesum”, zegt Van Asselt.
Wetterstêd
Tolvesum telt 26 ‘stadsvilla’s en grachtenvilla’s’ en nog eens 25 appartementen. Het historiserende ontwerp trok vanaf het begin veel belangstelling, maar te weinig kopers om met de bouw te beginnen. Nu zorgt de opsplitsing alsnog voor een doorbraak.
Zo gaat het ook in de naburige gebieden. Denk bijvoorbeeld aan ’t Pakhûs, een project van 28 laagbouwhuizen, deels huur en anderzijds koop. De bouwstart wordt in november verwacht, zo maakte de ontwikkelaar deze zomer bekend.
Eerder werd het al het startsein aangekondigd voor het project Baken. Het betreft 13 appartementen en 5 herenhuizen. Positief is ook de situatie bij Het Bolwerk, dat bestaat uit 29 eengezinswoningen in vijf verschillende types. Het overgrote deel is inmiddels verkocht.
Het project Wetterhiem van Frisoplan kwam eerder niet op gang en staat al lange tijd ‘on hold’, meldt de projectwebsite. Na de zomer komt er een herontwikkeld plan, verwacht het projectbureau.
Iets oostelijker bereidt de kleine Leeuwarder woningcorporatie Eigen Brood Bovenal zich voor op de bouw van 65 woningen. Het gaat om een mix van appartementen en laagbouwhuizen. De bouwstart wordt dit jaar verwacht.
Hierbij is gekozen voor erfpacht, zegt Van Asselt. Die constructie bespaart de corporatie een deel van de investeringskosten, want ze hoeft de grond in eerste instantie niet te kopen. Vooral in de Randstad wordt hier veel mee gewerkt.
‘Waanzinnig gaaf’
De gevarieerde inrichting maakt Middelsee heel aantrekkelijk, verwacht Van Asselt: ,,Het wordt waanzinnig gaaf om hier straks rondjes te lopen.”
In het noordoostelijke gebied bij het Fries Landbouwmuseum komt De Fellingen, een buurt met een uitzonderlijk inrichtingsplan. Je mag je auto niet bij je huis parkeren, waardoor veel groene speelruimte voor kinderen ontstaat.
Het wordt een mix van sociale huurwoningen van WoonFriesland, verder middenhuurwoningen, huizen in de ‘bereikbare koop’ en vrijesectorwoningen. De eerste huurwoningen kunnen in 2026 klaar zijn, voor de koophuizen is de bouwstart afhankelijk van de verkoop. Pal ten zuiden hiervan komt het Redbadpark, waarvoor de voorbereidingen nu lopen.
Overijsselselaan
Voor veel Leeuwarders voelt het allemaal nog als een ver-van-je-bedshow. Vanuit de verte krijg je namelijk de indruk dat er nog maar weinig gebeurt. Dit zal het komende jaar snel veranderen, want ook langs de doorgaande Overijsselselaan komt de bouw in zicht.
Wie de stad uit rijdt en het kruispunt bij de Lidl passeert, ziet links verschillende appartementenblokken aan de Techumer zijde. Zulke gebouwen komen straks ook aan aan de westkant bij Middelsee. De eerste vergunningen zijn hiervoor al aangevraagd.
De nieuwe blokken zijn verdeeld over verschillende ontwikkelaars. Het projectThús in Barrahûsvan Onis Vastgoed is al in de verkoop met 31 appartementen in een breed scala aan prijsklasses. Zwanenburg heeft een aanvraag ingediend voor 22 woningen. Van Wijnen ontwikkelt hier eveneens appartementen.
Supermarkt
Iets verderop ligt de historische buurtschap Barrahûs. Op de aangrenzende weilanden heeft de gemeente grond uitgegeven met een experimenteel concept.Kopers krijgen hier grote vrijheidom hun droomhuis of bedrijfswoning te bouwen. De eerste fase was zomaar verkocht en ook fase 2 komt nu in ontwikkeling.
In de toekomst kun je Middelsee binnenrijden vanaf de Overijsselselaan ter hoogte van de verkeerslichten bij de Lidl. De Redbadwei heeft hier vanuit Middelsee al een aansluiting op, maar vooralsnog mag alleen het bouwverkeer hier rijden.
Het zuidelijke deel van de Redbadwei moet de ‘voorzieningenzone’ van Middelsee worden. Er is al plek voor een bescheiden supermarkt ingetekend. Mocht het Leeuwarder Lyceum (Piter Jelles Aldlân) hier in de toekomst een middelbare school willen bouwen, dan kan dit ook. De locatie hiervoor is al aangewezen.
Rondje varen kan al
Een rondje door Middelsee rijden kan nog niet, maar op een bootje gaat het wel, zegt Van Asselt: ,,De Middelseefeart is in juni geopend. Het is echt een aanrader om daaroverheen te varen.” Tussen het Van Harinxmakanaal en Techum krijg je een goed beeld van de oppervlakte en de ontwikkelingen.
In Middelsee komt een fors sportpark langs het spoor Leeuwarden-Heerenveen. Bedoeling is om eind 2025 met de aanleg te starten, zegt Van Asselt. Als het meezit, kan er in de tweede helft van 2026 worden gesport. Net als bij andere voorzieningen blijft de aanvraag voor een stroomaansluiting spannend: ,,We zijn aan handen gebonden.”
De wijk wordt extra aantrekkelijk als het nieuwe NS-stationtussen Barrahûs en De Werpsterhoeke in gebruik wordt genomen. ,,Wij gaan uit van 2027-2028”, zegt Van Asselt. Zo is het vooralsnog afgesproken met ProRail en de NS, maar het blijft afwachten.
Naar 500 inwoners
Nog niet voor alle deelgebieden bestaan al uitgewerkte plannen. Het zou best kunnen dat er nog vrije kavels bij komen, zo tonen voorlopige schetsen. De gemeente en de rijksoverheid streven naar 30 procent sociale woningbouw, maar dit is lastig haalbaar.
Woningcorporaties kunnen alleen bouwen als de gemeente de bouwgrond goedkoop aanbiedt. Zoiets drukt zwaar op de gemeentelijke begroting en daarom zijn er ook in Middelsee beperkingen aan gesteld. De huurwoningen van WoonFriesland en Eigen Brood Bovenal leiden al wel tot een heel andere mix dan eenzijdige koopbuurten als Blitsaerd, Wiarda of De Klamp.
Als de 90 appartementen in het Huis aan de Haven straks worden opgeleverd, zal het aantal mensen in de wijk ruim verdubbelen. Tegen die tijd zijn zeker nog 120 andere woningen in aanbouw. Eind 2025 loopt het aantal inwoners dus al op richting de 500. Ineens begint Middelsee een serieuze stadswijk te worden
<LC.20.08.2024>
